De kernkwaliteit van de docent

door Superleraar// categorie motivatie docent // 20 november 2020

Superleraar staat voor krachtig leraarschap: lesgeven met persoonlijkheid, vakmanschap en verbondenheid. Als je het hebt over de persoonlijkheid van de docent, draait het om zijn of haar individuele eigenschappen. Het begrip dat hiervoor wordt gebruikt is kernkwaliteit. Iedereen heeft een unieke set van eigenschappen en dat geheel is wat Superleraar eigenheid van de leraar noemt.

Een kenmerk van kernkwaliteiten is dat ze in aanleg al aanwezig zijn. Je kunt ze gebruiken en ontwikkelen, maar niet aanleren. Soms kan het lastig zijn om je eigenheid of kernkwaliteit te benoemen. Superleraar helpt de docent hierbij door te kijken naar:

• welke sterke kanten vanzelfsprekend voor jou als docent zijn
• hoe je in onverwachtse situaties in de klas reageert
• wanneer je weerstand voelt in lessituaties
• welke sluimerende kwaliteiten anderen in jou zien

Kernkwaliteiten en de gemotiveerde docent

Het expliciet benoemen van kernkwaliteiten zorgt dat deze kunnen groeien. Dit is essentieel want het inzetten van je eigenheid werkt motiverend. De positieve psychologie stelt dat het richten op iemands sterke kanten kan leiden tot:

• werkplezier
• gevoel van betrokkenheid
• gevoel van competentie
• zelfactualisatie
• gevoel van autonomie

Niet geheel toevallig komen uit bovenstaand lijstje de drie elementen competentie, autonomie en verbondenheid van de motivatietheorie van Ryan en Deci tevoorschijn. De visie van Superleraar is gebaseerd op deze theorie van de psychologische basisbehoeften. In het kort komt het er op neer dat de 

iemand gemotiveerd is als hij of competent, verbonden en autonoom is.

Kortom: een docent die zijn of haar kernkwaliteiten inzet is gemotiveerder.

Op zichzelf is een gemotiveerde docent een groot goed. Daar komt bij dat

er een direct verband is tussen een florerende leraar en het versterken van de essentiële band met de leerling.

Verschil kernkwaliteit en vaardigheden in onderwijs

Het grote verschil tussen kernkwaliteiten en vaardigheden is dat jouw sterke kanten er al zijn en je vaardigheden moet aanleren. Kernkwaliteiten zijn breed inzetbaar, terwijl vaardigheden vaak bij een bepaald vakgebied horen. Daarnaast zijn kernkwaliteiten ondeelbaar. Vaardigheden daarentegen kun je opdelen in deelvaardigheden.

Het onderwijs richt zich voornamelijk op vaardigheden en dat is jammer. Niemand betwist dat de docent over een set vaardigheden moet beschikken om zijn of haar beroep uit kunnen oefenen, net zoals leerlingen vaardigheden aan moeten leren. Zo ondersteunt Superleraar de docent bij zijn of haar klassenmanagement als onderdeel van het vakmanschap van de

leraar. 

De smalle focus op competenties zorgt echter voor een verschraling van het leraarschap. Het inzetten van vaardigheden werkt pas als dat vanuit het contact met de eigen kernkwaliteiten komt. Dat betekent dat als vaardigheden niet aansluiten bij je persoonlijkheid het hoogstwaarschijnlijk een moeilijk onderdeel van je werk zal blijven. De docent zal een werkbare manier moeten vinden om met deze minder sterke kanten van zichzelf om te gaan. En dat is het. Het verbeteren van onderdelen die niet bij het pesroonlijkheid passen, zullen nooit zo energiegevend worden als het werken aan een kernkwaliteit.

In de basis draait het om doen waar je goed in bent en wilt zijn als leraar.

Denk bijvoorbeeld aan een creatieve leraar, die weinig affiniteit heeft met het bijhouden van administratie. Een zeker basisniveau qua administratie is noodzakelijk,  maar in de praktijk zal een sterke focus op dit probleem tot weinig verbetering leiden.

De docent zal pas echt floreren als hij of zij op diens creativiteit wordt aangesproken. Vertaald naar het beoordelinsggesprek van de docent betekent dit dat de nadruk niet op de ontbrekende competenties moet liggen, maar op het versterken van de persoonlijke kwaliteit van de docent.

Wil je werken aan je kernkwaliteit in de klas? zie hier de Superkracht Sessies

Verder lezen over dit onderwerp? Zie het artikel over krachtig leraarschap en de eigenheid van de docent